Żołądek
Żołądek jest wyjątkowo ciekawą i nietypową strukturą w organizmie człowieka. Znajduje się on u zakończenia przełyku – przez wpust wpada do niego rozdrobniona w jamie ustnej treść pokarmowa. To tutaj zaczyna się trawienie chociaż wbrew obiegowej opinii nie jest trawione tu wszystko lecz przede wszystkim białka.
Patrząc na żołądek po otworzeniu jamy brzusznej człowieka zobaczylibyśmy po prostu całkiem spory worek mięśni. Jego długość to zazwyczaj 25-30 centymetrów a szerokość waha się pomiędzy 12 i 14 centymetrami. Pojemność zależy od tego czy znajduje się w nim jakieś jedzenie. Jeśli tak to naturalnie rozciąga się. Możemy to odczuć po większym posiłku. Niemniej jego przeciętna pojemność określana jest na 1-3 litrów. Ma dość nietypowy jak na struktury naszego ciała hakowaty kształt lecz nie jest to jeszcze nic nadzwyczajnego.
Wyróżnić możemy cztery podstawowe funkcje żołądka: rozdrabnianie pokarmu, wyjaławianie pokarmu, trawienie białek i trawienie cukrów. Rozdrabnianie pokarmów odbywa się zarówno poprzez procesy chemiczne jak i mechaniczne za pomocą ruchów mięśni. Znacznie istotniejsze jest jednak to co w żołądku jest wytwarzane i właśnie to decyduje o jego wyjątkowości. Treść żołądkowa to mieszanina dostarczonego do niego pokarmu z enzymami trawiennymi i kwasem solnym, który jest silnie żrący i ma za zadanie z jednej strony wyjałowienie pokarmu przez zniszczenie wszystkich nieprzystosowanych drobnoustrojów czy pasożytów a z drugiej, aktywowanie działających tylko w bardzo silnie kwasowym środowisku. Kwas solny hamuje trawienie cukrów, które odbywa się od pierwszego kontaktu pokarmu ze śliną gdyż kwasowe pH wyłącza odpowiedzialne za to enzymy.
Dwunastnica
Dwunastnica znajduje się zaraz za żołądkiem. Przez odźwiernik wpadają bezpośrednio do niej treści przetworzone uprzednio przez enzymy i kwasy działające w żołądku. Licząca około 5 centymetrów górna część dwunastnicy określana jest mianem opuszki. W niej istnieją dojścia do wątroby oraz połączenie z krezką czyli naczyniami krwionośnymi bezpośrednio zasilającymi samą dwunastnicę i pobliskie narządy jamy brzusznej. W tej części pojawiają się już też fałdy okrężne odpowiedzialne za nadawanie ruchu pokarmowi. Dalej dwunastnica przechodzi w część zstępującą tworzącą zagięcie górne i dolne.
Tutaj właśnie swoje ujście znajduje przewód żółciowy, z którego do treści pokarmowej zawierającej tłuszcze przedostaje się żółć, bez której ich metabolizowanie byłoby niemożliwe. Także tutaj ma swoje ujście przewód trzustkowy. Część zstępująca dwunastnicy posiada gęsto ułożone wytwarzane przez śluzówkę fałdy okrężne. Jej światło jest znacznie węższe od światła opuszki dwunastnicy. Cała część zstępująca liczy sobie około 10 centymetrów. Dalej mamy część dolną (poziomą) dwunastnicy. Dalej zaciska się światło przewodu ale intensywnieją fałdy wytwarzane przez błonę śluzową. W ostatniej części przechodzącej potem do jelita cienkiego, fałdy są jeszcze gęstsze i wyższe a światło przewodu jest jeszcze mniejsze. Ta część liczy sobie około 6 centymetrów.
Głównym powodem istnienia dwunastnicy jest konieczność posiadania przez układ pokarmowy miejsca, w którym wstępnie przetworzona w żołądku treść pokarmowa zostanie wymieszana z sokiem trzustkowym i z żółcią by mogły być trawione substancje, które w kwaśnym żołądku nie zmieniają swojej postaci. Wchłaniana jest tu już bardzo duża ilość składników odżywczych.
Dwunastnica tak jak żołądek posiada bardzo grubą błonę śluzową. Dzieje się tak głównie z powodu przyjmowania przez nią wytworzonej w żołądku papki pokarmowej, której dużą część stanowi naturalnie kwas solny. Co więcej, dodatkowe substancje i enzymy trawiące trafiające do treści pokarmowej w dwunastnicy również miałyby bardzo negatywne dla niej skutki jeśli pozwoliłoby się im na bezpośredni kontakt z komórkami nabłonka dwunastnicy. Jednak to głównie substancje z żołądka zagrażają dwunastnicy, czego najlepszym dowodem jest bardzo częste współwystępowanie problemów w tych narządach.
Układ pokarmowy
W ciele człowieka nie ma układów i narządów mniej i bardziej ważnych. Jedynie godząc się na duży stopień umowności, możemy zdecydować się na wyodrębnienie układów krytycznych i niekrytycznych dla naszego życia. Takim niekrytycznym układem mógłby być na przykład narząd wzroku czy całe ręce lub nogi, bez których da się żyć choć strata każdego z nich to wielkie kalectwo dla organizmu. Układy krytyczne, takie jak układ oddechowy albo układ krążenia, nie mogą już nas zawieść. Jeśli któryś z nich przestanie pracować to organizm ginie. Jeśli nie natychmiast jak w przypadku chociażby układu nerwowego to w bardzo krótkim czasie.
Jednym z takich krytycznych układów, bez których życie jest praktycznie niemożliwe, jest układ pokarmowy. Za jego pomocą pobieramy wszystkie pokarmy i wchłaniamy wodę. W nim też obok procesów trawiennych powstaje część niezbędnych dla naszego życia substancji regulujących procesy chemiczne, takich jak niektóre witaminy. W największym uproszczeniu, układ pokarmowy człowieka to długi przewód rozpoczynający się jamą ustną a kończący się odbytnicą. W czasie przechodzenia przez kał tą drogę pokarm jest najpierw mechanicznie rozdrabniany, następnie chemicznie przetwarzany by na końcu zostać uformowanym w kał i wydalonym na zewnątrz w postaci resztek, które nie mogą się już nam niczym przydać.
W rzeczywistości, jak można się domyślać, cały ten układ jest niezwykle skomplikowany. W jamie ustnej nie dzieje się nic nadzwyczajnego gdyż pokarm jest w niej po prostu rozdrabniany i mieszany z pierwszym czynnikiem trawiennym – śliną. Potem przechodzi on do żołądka gdzie następuje podstawowe rozbicie spożytych produktów do form przyswajalnych. Symbolicznie żołądek można określić jako worek wypełniony kwasami i bakteriami. W dalszej kolejności jedzenie przechodzi do jelit, najpierw do cienkiego a potem do grubego. Po drodze do gry wchodzą także 2 gruczoły – wątroba i trzustka – dostarczające enzymów trawiennych. W pierwszym z jelit następuje proces wchłaniania praktycznie wszystkich pożytecznych substancji. W jelicie grubym formuje się kał, z którego daje się już odzyskać głównie wodę.
Jednym z zaskakujących faktów jest obecność w całym tym procesie bardzo wielu różnego rodzaju bakterii, bez których niemożliwe byłoby rozbijanie niektórych substancji i syntetyzowanie innych. Środowisko bakteryjne to cecha indywidualna każdego człowieka.
Test -Na wrzody żołądka lub dwunastnicy cierpi około 10% polaków, w większości ludzie młodzi i w średnim wieku, wykonujący stresującą pracę.
Do powstania owrzodzeń przyczynia się także złe odżywianie, częste jedzenie fast foodów, tytoń, alkohol i długotrwałe przyjmowanie niektórych leków.
Choroba wrzodowa objawia się bólami w nadbrzuszu, nadkwasotą, zgagą, wzdęciami, biegunką lub uciążliwymi zaparciami.
Wrzody żołądkowe
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
Ze statystyk polskich lekarzy wynika, że najczęstszym powodem zgłaszania się do nich pacjentów są wcale nie przeziębienia czy stany grypowe, lecz kłopoty ze strony układu pokarmowego. W większości przypadków pacjenci uskarżają się na żołądek. Naturalnie zazwyczaj są to tylko problemy z niestrawnością wynikającą z przejedzenia lub przyjęcia ciężkostrawnych bądź nieakceptowanych przez danego pacjenta pokarmów. Nierzadko problem wywołany jest alkoholem. Jeszcze kiedy indziej zdarza się, że winowajcą jest wirus wywołujący bardzo nieprzyjemną choć zwykle niegroźną grypę żołądkową. W niektórych jednak wypadkach winowajcami kłopotów są wrzody pojawiające się na ścianach najczęściej dwunastnicy ale także w żołądku a nawet w dolnej części przełyku, która pokryta jest podobną błoną śluzową jak dwa powyższe narządy.
Wrzody to zwykle małe, przeważnie mające mniej niż 2 centymetry średnicy wysepki powstałe na tkance nabłonka wyściełającej wszystkie te narządy. W trakcie badania odpowiednim wziernikiem wyglądają one jak małe kratery. Spowodowane jest to tym, że uszkodzony nabłonek ma zwykle barwę brązowożółtą i znajduje się tak jakby w zagłębieniu gdyż nie mogąc wytwarzać odpowiednich ilości śluzu, błona śluzowa, która powinna być bezpośrednio nad nim, jest nieobecna. Tego typu wrzody zdarzają się dość często u osób w każdym wieku – od małych, nawet i rocznych dzieci, po osoby w bardzo podeszłym wieku. Zwykle ich leczeniem zajmuje się sam organizm i nie dają one żadnych objawów. Co najwyżej odczuwalne jest dość charakterystyczne ssanie głodowe. Ból w lekkich przypadkach występuje sporadycznie lub nie ma go wcale.
Tak naprawdę o chorobie wrzodowej możemy mówić dopiero kiedy pojawiają się poważne objawy choroby takie jak na przykład krwawienia z przewodu pokarmowego. W innych wypadkach trzeba przyjąć do wiadomości, że środowisko panujące w naszym układzie pokarmowym nie znalazłoby się na liście najlepszych miejsc na wakacje i pogodzić się ze sporadycznym występowaniem drobnych problemów. Niemniej w żadnym razie nie wolno lekceważyć objawów poważnych takich jak ból gdyż w skrajnym przypadku może dojść do perforacji ścian przewodu pokarmowego i wydostania się treści pokarmowej do jam ciała. Jest to sytuacja bezpośrednio zagrażająca życiu, która nawet opanowana może mieć katastrofalne konsekwencje dla pacjenta.
Wrzody na żołądku – objawy
Nasilanie objawów może występować po zjedzeniu tłustych potraw klusek i pierogów, (zwłaszcza podsmażanych), smażonego mięsa oraz innych smażonych potraw, np. frytek.
Wrzodowcom szkodzą także potrawy nadmiernie pikantne, kwaśne (szczególnie z octem), a także potrawy zawierające: cebulę, kapustę, groch, fasolę, grzyby.
Napoję mogące nasilać objawy: kawa, głównie parzona po turecku (w szklance) i alkohol.
Ogólnie: Jest to dieta ochronna z ograniczeniem potraw wywołujących zwiększoną produkcję soków trawiennych Dieta ta powinna być stosowana przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, wrzodów jelita.
Przeczyny powstawania wrzodów żołądkowych
Jedną z podstawowych funkcji żołądka jest produkowanie w dużych ilościach substancji, które rozkładają białka (pepsyny) i niszczą drobnoustroje (kwas solny). Jak by na to nie patrzeć, nasze komórki także zbudowane są z białek a kwasy, które niszczą bakterie, mogą z równym powodzeniem niszczyć nasze komórki nabłonkowe czy mięśniowe.
Dlatego też niektóre przypadki choroby wrzodowej spowodowane są nadprodukcją destruktywnych substancji, zwłaszcza kwasu solnego, i/lub niedostateczną ochroną przed niszczycielskim działaniem. Naturalną ochroną w żołądku i dwunastnicy jest błona śluzowa pokryta dodatkowo neutralizującym kwasy śluzem. Żeby mogła prawidłowo działać musi być nieuszkodzona i dobrze ukrwiona.
Wrzody często są skutkiem długotrwałego przyjmowania różnych farmaceutyków, niesteroidowych środków przeciwzapalnych: polopirynę i paracetamol. Oczywiście nie należy oczekiwać, że każdy pacjent przyjmujący te leki zapadnie na chorobę wrzodową.
Klasycznie przyjmuje się, że głównymi winowajcami rozwoju choroby wrzodowej są czynniki środowiskowe takie jak długotrwały stres oraz palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i ostre przyprawy. Wciąż uważa się, że są to czynniki mogące wpływać na pojawienie się problemów lecz jako podstawowy czynnik wskazywana jest bakteria Helicobacter pylori. Jej obecność wykrywa się niemal u wszystkich pacjentów z wrzodami w dwunastnicy i u 4 na pięciu z wrzodami w żołądku. Jest to bakteria w pełni przystosowana do przetrwania w niekorzystnych dla wszelkiego życia w żołądku i dwunastnicy. Przenoszona jest ona najprawdopodobniej z człowieka na człowieka przez bezpośredni kontakt.
Blisko co trzecia osoba w wieku 30 lat jest zakażona tą bakterią a ich odsetek rośnie w sposób istotny z wiekiem. Nie wszystkie osoby, u których bakteria się zadomowiła rozwiną u siebie chorobę wrzodową lecz praktycznie u wszystkich zaczną pojawiać się jakieś problemy z błoną śluzową żołądka i dwunastnicy. Bardzo prawdopodobne jest, że na jakimś etapie życia zaczną pojawiać się u nich objawy choroby wrzodowej chociaż nawet w przypadkach kiedy ich nigdy nie będzie, badania przesiewowe udowadniają, że najprawdopodobniej trwać będzie jakiegoś rodzaju stan zapalny błony śluzowej. Skutki działania bakterii nie zostały do tej pory dokładnie rozpoznane i konieczne są dalsze badania w celu dokładnego poznania efektów jej działania.
Powikłania i objawy choroby wrzodowej
Najczęstszym objawem choroby wrzodowej jest brak objawów i mówimy wtedy raczej, że choroby po prostu nie ma gdyż jeśli nie występują objawy, nie mogą pojawić się też powikłania. W najłagodniejszych postaciach choroby możemy spodziewać się bólów głodowych, które jak sam nazwa wskazuje, objawiać będą się charakterystycznym kłuciem lub paleniem i pieczeniem towarzyszącym głodowi. Ból odczuwany jest głównie w środkowym nadbrzuszu, trochę powyżej pępka.
Najczęściej doświadcza się ich pomiędzy posiłkami i w nocy. Jeśli wrzody usytuowane są w dwunastnicy to ból mija po zjedzeniu małego posiłku. Czasami zwodnicze jest odczuwanie bólu w okolicach piersiowej części kręgosłupa. Dzieje się tak gdy wrzody położone są w na tylniej ścianie dwunastnicy znajdującej się bardzo blisko kręgosłupa. W przebiegu choroby wrzodowej pacjenci skarżą się też na uczucie pełności po posiłku narastające czasami do poziomu wywołującego wymioty.
Jak już to było zaznaczane, samo istnienie wrzodu nie jest jeszcze powodem do niepokoju gdyż tworzą się one u bardzo wielu osób naturalnie w przeciągu życia i potem po prostu same zanikają. Niemniej występowanie uciążliwych objawów jest sygnałem, że pacjent zagrożony jest pojawieniem się groźnych powikłań. Najczęstszym z powikłań jest uszkodzenie przez wrzód naczynia krwionośnego znajdującego się w jego okolicy. Żołądek, a zwłaszcza dwunastnica, są bardzo mocno ukrwione. Przewlekłe drobne krwawienia są groźne gdyż wypłukują z organizmu żelazo – jeden z podstawowych składników hemoglobiny. Częste powstawania dużych wrzodów zagraża też drożności przejścia miedzy żołądkiem i dwunastnicą gdyż w czasie gojenia bardzo często tworzą one blizny.
Najcięższym możliwym powikłaniem jest perforacja (przerwanie) ściany uszkodzonego narządu. W takiej sytuacji kwaśna treść wylewa się do jam ciała powodując spustoszenie swoim niskim pH a potem doprowadzając do ciężkiej infekcji. Jest to stan zagrożenia życia. Jeżeli u chorego z chorobą wrzodową zauważymy jakiekolwiek objawy powikłań (czyli wymioty krwawą lub “fusowatą” treścią, smoliste stolce, symptomy wskazujące na wstrząs a więc: osłabienie, zimną, spoconą skórę, spadek ciśnienia, a także silny ból brzucha, który staje się deskowato napięty), nie zwlekajmy z wezwaniem pogotowia ratunkowego. Szybka pomoc w takiej sytuacji może uratować mu życie i ograniczyć skutki zdarzenia poprawiając długoterminową jakość życia chorego.
Produkty zalecane w diecie:
• Czerstwe jasne pszenne pieczywo
• Mąka pszenna jasna, kasza manna, krakowska, ryż, sago, płatki owsiane, kasza jęczmienna, drobny delikatny makaron,
• Mleko słodkie, zsiadłe nieprzekwaszone, bardzo świeży ser twarogowy, ser śmietankowy,
• Jajka gotowane na miękko, w koszulkach, sadzone, jajecznica na parze,
• Chude mięsa i drób: cielęcina, wołowina, królik, indyk, kurczę, szynka, polędwica,
• Ryby: sola, szczupak, sandacz, panga, dorsz, leszcz,
• Świeże masło, słodka śmietana, olej sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, oliwa, margaryna wysokogatunkowa w ograniczonej ilości,
• Ziemniaki gotowane, tłuczone, puree,
• Gotowane: marchew, buraki, szpinak, kabaczek, dynia, kalafior; fasolka szparagowa i groszek zielony w ograniczonych ilościach; surowe: sałata, pomidory,
• Owoce dojrzałe bez pestek, gotowane: jabłka, truskawki, morele, gotowane soki z owoców jagodowych,
• Przyprawy: sól, cukier, wanilia, koper zielony, sok z cytryny,
• Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne, warzywne, zaprawiane mąką,
• Mięso gotowane, duszone, potrawki, pulpety, budynie,
• Kompoty, galaretki, kisiele – wszystkie mało słodzone,
• Słaba herbata, słaba kawa, mleko.
• Cukier, miód, dżemy,
• Ciastka czerstwe zbożowe, mało słodki biszkopt,
Produkty zabronione w diecie:
• Wszelkie pieczywo świeże, żytnie, razowe,
• Maki razowe, żytnie, grube kasze: pęczak, gryczana, grube makarony, kluski kładzione, naleśniki,
• Mleko zsiadłe przekwaszone, kefir, jogurt, sery żółte i topione,
• Jaja gotowane na twardo, sadzone, w majonezie, jajecznica, sadzone,
• Tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, wędliny tłuste; ryby: węgorz, makrele, łosoś, śledź, sardynka; mięsa peklowane, wędzone, konserwy mięsne i rybne,
• Frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy,
• Wszystkie odmiany kapusty, ogórki, rzodkiewki, rzepa, papryka, szczaw, cebula, grzyby,
• Kwaśna śmietana, smalec, słonina, boczek, łój wołowy i barani, margaryny,
• Groch, fasola, bób, soczewica,
• Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao i orzechy
• Ocet, pieprz, musztarda, papryka, chrzan, kostki bulionowe,
• Rosół, zupy na wywarach z mięsa lub kości, zupy rybne, zupy z przeciwwskazanych warzyw,
• Mięsa smażone, duszone, pieczone w sposób konwencjonalny,
• Mocna herbata i kawa naturalna, napoje alkoholowe, napoje gazowane,
• Ciasta kruche, keksy, makowiec, pączki, torty.
• Desery z czekoladą, z przeciwwskazanych owoców, z orzechami, dużą ilością cukru,
• Owoce surowe, suszone, gruszki, agrest, czereśnie, śliwki, orzechy
Helicobacter pylori i jej wykrywanie
Helicobacter pylori, znana także pod wcześniejszą nazwą Campylobacter pylori to pałeczka o heliakalnym kształcie, która towarzyszy 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka oraz 90% przypadków pojawiania się dających objawy wrzodów w dwunastnicy. Uznana została ona za głównego sprawcę choroby wrzodowej. Niemniej u większości osób nią zakażonych, choroba nie rozwija się. Hipotez wiążących bakterię z wrzodami jest kilka lecz żadna nie jest jeszcze obecnie uznana za obowiązującą.
Bakterie H. pylori najprawdopodobniej towarzyszyły nam od początku istnienia ludzkości. Za ich źródło uznaje się Afrykę Wschodnią. Tam obserwuje się najwięcej jej rodzajów a w miarę oddalania się od tego miejsca, różnorodność jej typów mocno się ogranicza. Skonstruowane przez specjalistów symulacje dowodzą, że bakteria zaczęła rozprzestrzeniać się po świecie 58.000 lat temu wraz z początkiem migracji pierwszych ludzi. Szacuje się, że w chwili obecnej nosicielami bakterii jest około 30% mieszkańców krajów wysoko rozwiniętych i aż 70% osób żyjących w krajach rozwijających się. Przenoszenie bakterii następuje zazwyczaj z matki na dziecko przed ukończeniem przez nie 10 roku życia chociaż w części wypadków organizm zwalcza infekcję. Bakteria może dostać się do układu pokarmowego człowieka także w wieku późniejszym przy kontakcie z dowolnym nosicielem. Wiadomo na pewno, że nie można zarazić się przez pocałunek.
Jeśli martwimy się, że możemy być nosicielami bakterii i tym samym zaliczać się do grupy ryzyka wystąpienia choroby wrzodowej, możemy przebadać się na jej obecność. Najprostszym badaniem jest wykrywanie w surowicy krwi przeciwciał charakterystycznych dla osób zakażonych bakterią. Niestety spora część osób zdrowych w tym teście określana jest fałszywie jako zakażone bakterią. Badanie to zazwyczaj uzupełniane jest podobnym testem na inne przeciwciała. Inną metodą wykrywania bakterii w układzie pokarmowym jest podanie specjalnego preparatu, który rozkładany jest przez H. pylori według nietypowego wzoru. Następnie wykrywa się nietypowe produkty przemiany specyfiku w oddechu i moczu pacjenta. Skuteczność tych badań przekracza 90% i choć dość kosztowne, pozwalają na określenie z bardzo wysoką pewnością czy dana osoba jest nosicielem bakterii. Inne metody są bardziej lub mniej inwazyjne i nie stosuje się ich w badaniach przesiewowych.
Diagnostyka wrzodów żołądka
Diagnostyka choroby wrzodowej polega w praktyce na działaniach w trzech kierunkach. Przede wszystkim wykonywane jest badanie endoskopowe, które pozwala potwierdzić występowanie wrzodów w żołądku i/lub w dwunastnicy.
Uzupełnia się je testami na obecność Helicobacter pylori i równolegle prowadzi się badania wykluczające możliwość powodowania objawów przez inne schorzenia, w szczególności raka.
Endoskopia to badanie należące do nieprzyjemnych lecz zazwyczaj nie bolesnych. Jego istotą jest wprowadzenie do ciała pacjenta przewodu, poprzez który możliwe jest przeprowadzenie narzędzi i wykonanie za ich pomocą niezbędnych czynności. Badanie endoskopowe w podejrzeniu choroby wrzodowej nosi miano gastroduodenoskopii. Garstoskopia to badanie samego żołądka. W jego trakcie przez usta pacjenta w prowadzany jest do jego żołądka i dalej do dwunastnicy przewód, wewnątrz którego umieszcza się zazwyczaj wziernik-kamerę, źródło światła oraz w razie potrzeby aparat do pobrania próbek w celu późniejszych badań laboratoryjnych. W trakcie gastroduodenoskopii można bezpośrednio obejrzeć ściany narządów i bez większych problemów zlokalizować wizualnie wrzody. Jeśli badanie wykonywane jest w sytuacji występowania krwawienia, możliwe jest jego zatamowanie za pomocą specjalnych przyrządów.
Testy na Helicobacter pylori można wykonać metodami inwazyjnymi lub nieinwazyjnymi. Najlepszy jest inwazyjny test ureazowy, który polega na pobraniu w trakcie badania endoskopowego wycinka błony śluzowej, która następnie jest poddawana odpowiedniej obróbce chemicznej i na podstawie jej reakcji można określić czy bakteria znajduje się w organizmie.
Badania endoskopowe i dalsze testy na obecność bakterii Helicobacter pylori przeprowadzane są kiedy objawy są wyraźne i wskazują na chorobę wrzodową. Lekarz pierwszego kontaktu badający pacjenta będzie starał się w pierwszej kolejności wykluczyć grypę żołądkową oraz chorobę refluksową żołądka, które w pewnej mierze dają podobne objawy co choroba wrzodowa.
Po wykryciu w trakcie badania endoskopowego wrzodów, wykonuje się także testy na możliwość występowania innych źródeł choroby niż sama podatność połączona z obecnością Helicobacter pylori. Wrzody żołądka mogą bowiem oznaczać rozwijanie się raka tego narządu a także wiele innych syndromów, które przez lekarza muszą zostać wykluczone.
Leczenie ciężkich przypadków i dieta
Poważnie zaniedbane przypadki choroby wrzodowej żołądka prowadzą do ciężkich zagrażających życiu powikłań. W momencie ich wystąpienia konieczne jest podjęcie bardzo inwazyjnych zabiegów chirurgicznych, bez których szanse pacjenta na przeżycie są znikome.
Bardzo mocno wrzodziejące części żołądka, które grożą perforacją i mocno krwawią, muszą być usuwane w całości. Wykonuje się to po rozcięciu jam brzusznych. Po usunięciu części ściany żołądka konieczne jest odtworzenie ciągłości układu pokarmowego. Pierwsza z metod polega na wykonaniu plastyki nowego połączenia żołądka z dwunastnicą i praktycznie przywrócenia stanu poprzedniego lecz z mniejszym żołądkiem. Druga metoda polega na połączeniu żołądka z pierwszą pętlą jelita cienkiego. W ten sposób dwunastnica traci bezpośrednie połączenie z żołądkiem i staje się jedynie kanałem dostarczającym sok trzustki oraz żółć.
W przypadku bardzo poważnych wrzodów dwunastnicy wykonuje się wagotonię polegającą na przecięciu nerwów błędnych przylegających do dwunastnicy. Efektem tego jest zmniejszone wydzielanie soku żołądkowego i pepsyny – enzymu trawiącego białka. Jej częstym efektem jest zwężenie odźwiernika dwunastnicy uniemożliwiające przechodzenie do niej treści pokarmowych. Korygować musi to kolejna operacja.
Powikłania choroby wrzodowej wymagające tak drastycznych środków niekoniecznie są efektem zaniedbania leczenia. Jeśli choroba wrzodowa przebiega bez stwierdzenia Helicobacter pyroli (10-15% przypadków) lub próby jej zniszczenia kończą się niepowodzeniami (bardzo rzadko), choroba przybiera postać przewlekłą i nawet przy podawaniu leków neutralizujących drażniące działanie soków trawiennych, dochodzić może do pojawiania się i niewłaściwego gojenia wrzodów.
Uzupełnieniem terapii w takich przypadkach jest dieta niemal całkowicie porzucona w innych przypadkach. Jej zalecenia są dość ogólne i skupiają się na niedostarczaniu do układu pokarmowego substancji potencjalnie drażniących takich jak używki. Zaleca się również rzucanie palenia. Mało drażniące przy chorobie wrzodowej posiłki to potrawy nie za gorące i bez ostrych przypraw w nadmiarze. Ważne jest ich dobre rozdrobnienie. Niezalecane jest spożywanie smażonych potraw. Posiłki powinny być spożywane co 2-3 godziny ale w małych porcjach. Zadbać trzeba też o to by było one pełnowartościowe i organizmowi niczego nie zabrakło.