Kuchnia australijska 🇦🇺 najlepsze dania czyli Australia na talerzu

Kuchnia australijska to fascynująca mozaika wpływów kulinarnych z całego świata, sięgająca od tradycji brytyjskich po smaki Azji i rdzennych mieszkańców. Mimo że Australia kojarzy się wielu osobom głównie z kangurami, surfowaniem czy Operą w Sydney, jej kulinaria potrafią zaskoczyć niejednego smakosza. Zapraszam Cię w podróż po australijskim stole – poznamy historię i charakter tej kuchni, najważniejsze dania, garść ciekawostek (ostrzegam: nie czytaj tego na głodniaka!) oraz wspomnimy nawet o orientacyjnych cenach specjałów Down Under.

Dziedzictwo kulinarne Aborygenów – smak tysięcy lat

Na długo przed tym, jak pojawili się Europejczycy, rdzenni mieszkańcy Australii – Aborygeni – stworzyli unikalną kulturę żywienia, zwaną dziś bush tucker. To kuchnia oparta na tym, co daje ziemia i co można upolować:

• mięso kangura, emu, a nawet jaszczurki goanna,
• dzikie owoce (np. quandong, finger lime, kakadu plum),
• nasiona, orzechy, korzenie i miód.

Dania przygotowywano najczęściej na ognisku lub w ziemnym piecu, bez przypraw – bo smak był w naturze.

Przybycie Brytyjczyków w XVIII wieku przyniosło zupełnie nowe techniki i produkty – od wołowiny i jagnięciny, przez ciasta mięsne, aż po sconesy i herbatę z mlekiem. Ale to dopiero fala imigracji po II wojnie światowej sprawiła, że kuchnia Australii zaczęła przypominać kulinarną mapę świata.Charakterystyka kuchni australijskiej

Australijska kultura kulinarna rozwijała się pod silnym wpływem kuchni brytyjskiej, co wynika z historii kraju. Przez długi czas tradycyjny jadłospis australijski opierał się na potrawach przywiezionych przez emigrantów i zesłańców z Anglii – królowały niedzielne pieczenie, kotlety jagnięce z rusztu oraz inne dania mięsne serwowane z gotowanymi warzywami (ziemniaki, marchew, groszek), określanymi potocznie jako “three veg” czyli „trzy warzywa”. Była to kuchnia niespecjalnie wyszukana, ale sycąca. Przez pierwsze dekady osadnictwa Europejczycy niemal nie korzystali z lokalnych produktów – wczesnym kolonistom trudno było docenić tubylcze jedzenie buszu. Jak odnotował jeden z angielskich żeglarzy pod koniec XVII wieku, dla kolonistów „ziemia [Australii] nie dostarcza żadnego jedzenia” i faktycznie osadnicy ignorowali pożywienie Aborygenów, trzymając się własnych racji żywnościowych. Pierwsi Australijczycy żywili się głównie solonym mięsem, mąką, herbatą i cukrem – a typowy obozowy posiłek składał się z pieczonego w popiele prostego chleba zwanego damper, kubka herbaty z kotlika (billy tea) i porcji mięsa.

Australijskie smaki łączą tradycję i nowoczesność – od kultowej pasty Vegemite po kosmopolityczne trendy wielkich miast.

Przez ponad sto lat Australia kulinarnie pozostawała prowincją Imperium Brytyjskiego, lecz w ostatnich dekadach zaszły ogromne zmiany. Napływ migrantów z różnych stron świata – najpierw z Chin (jeszcze w XIX wieku podczas gorączki złota), a po II wojnie światowej masowo z Europy (m.in. Włoch, Grecji, Libanu) oraz później z Azji Południowo-Wschodniej – sprawił, że kuchnia stała się bardzo różnorodna​. W polityce kraju pojawił się oficjalny nurt wielokulturowości, a mieszkańcy otworzyli się na nowe smaki​. Współczesna kuchnia australijska czerpie z “tego, co najlepsze” w wielu tradycjach – od południowo-wschodniej Azji po południową Europę​. Nikogo nie dziwią w Australii greckie souvlaki, włoska pizza czy libańskie mezze, tak samo jak wietnamska zupa pho czy japońskie sushi. Wręcz przeciwnie – takie dania na dobre wpisały się w codzienny jadłospis mieszkańców. W badaniach nad ulubionymi obiadami Australijczyków wciąż wygrywa co prawda swojskie „mięso z trzema warzywami”, ale tuż za nim plasują się potrawy azjatyckie, np. smażony stir-fry czy curry, a roczna sprzedaż sushi (116 mln porcji) niemal dorównuje sprzedaży tradycyjnych mięsnych pasztecików pie (177 mln)​.

Co ciekawe, Australijczycy nadal jedzą bardzo dużo mięsa – historyczna miłość do steków i pieczeni pozostała. Statystyczny obywatel zjada rocznie około 90 kg różnych mięs (wołowina, drób, wieprzowina itd.), co jest trzykrotnością światowej średniej. Jednak równocześnie rośnie świadomość zdrowego odżywiania – coraz popularniejsze są produkty organiczne i biodynamiczne, a rząd wspiera kampanie na rzecz zmniejszenia spożycia soli i tłuszczu​. Od około lat 80. XX w. następuje też stopniowy powrót do kulinarnego dziedzictwa rdzennych Australijczyków. Składniki znane jako bush tucker – lokalne owoce, nasiona, orzechy, zioła, a także mięso kangura, emu czy ryby i owoce morza – coraz śmielej trafiają na stoły, często w nowoczesnej odsłonie gourmet. W XXI wieku obserwujemy prawdziwy renesans użycia rodzimych produktów: aromatycznej przyprawy z liści lemon myrtle, śliwki kakadu (najbogatszej w witaminę C), orzechów makadamia czy owoców quandong – dziś to już nie tylko ciekawostki etnograficzne, lecz pożądane składniki w menu australijskich restauracji​.

Dzisiejsza kuchnia Australii nie ma jednego oblicza – jest tak różnorodna jak klimat kontynentu (od tropików po strefę umiarkowaną) i wielokulturowe społeczeństwo. Mówi się nawet, że bardziej adekwatne od pojęcia kuchnia australijska jest określenie “Modern Australian”, które oznacza swobodną fusion różnych tradycji. Modern Australian łączy elementy kuchni europejskiej (techniki kulinarne), azjatyckiej (przyprawy, świeże składniki) oraz wykorzystuje lokalne produkty (np. owoce morza, wołowinę czy dziczyznę)​. Efektem są dania kreatywne i niepowtarzalne, serwowane w wielu modnych bistrach i restauracjach od Sydney po Perth. Co ważne, życie kulinarne Australijczyków toczy się nie tylko w domu, ale w dużej mierze “na mieście” – w kawiarniach, pubach i restauracjach. Australijczycy chętnie jedzą poza domem (średnio cztery razy w miesiącu kupują jedzenie na wynos i kilka razy jadają w lokalach​), a wydatki na jedzenie w restauracjach i barach stanowią około 1/4 wszystkich wydatków na żywność​. W dużych miastach bez trudu znajdziemy restauracje wszystkich kuchni świata, jak również lokale serwujące kreatywne wariacje na temat lokalnych specjałów.

Podsumowując, kuchnia australijska to mieszanka tradycji kolonialnych i migracyjnych, wzbogacona unikatowymi składnikami z antypodów. W rezultacie obok wołowego steku z ziemniakami można w Australii spróbować delikatnego curry laksa, kangurzych medalionów z sosem z jagód quandong, a na deser bezowej Pavlovej z marakują lub słynnych lamingtonów obsypanych kokosem. Pora przyjrzeć się bliżej najsłynniejszym specjałom tej kuchni.

Najważniejsze dania kuchni australijskiej

Poniżej znajdziesz zestawienie kilku najbardziej ikonicznych australijskich potraw – od dań obiadowych, przez przekąski po desery. To właśnie one najczęściej pojawiają się na stołach w australijskich domach, barach i podczas świątecznych spotkań. W tabeli podano nazwę dania, krótki opis oraz kontekst lub region, z jakim dane danie się wiąże.

Danie	Opis	Region / Kontekst
Vegemite	Vegemite to gęsta, ciemnobrązowa pasta do smarowania pieczywa, produkowana z ekstraktu drożdżowego. Ma bardzo intensywny słono-gorzki smak umami i charakterystyczny zapach – dla niewprawionych bywa szokujący. Mimo to Vegemite uchodzi za najbardziej australijski ze wszystkich przysmaków, uwielbiany od pokoleń (często już przez dzieci na kanapkach). Poza Australią praktycznie nie występuje​. Wynaleziona w latach 20. XX w., do dziś gości niemal w każdej australijskiej kuchni (to “smarowidło, które czyni Australijczyków Australijczykami”​).	Śniadanie – kultowy dodatek do tostów na australijskie śniadanie; także przekąska (kanapki) w ciągu dnia. Sprzedawany i spożywany w całym kraju (ikona popkultury).
Meat Pie (Australian meat pie)	Niewielki mięsny pasztecik z kruchego ciasta w formie okrągłej tartaletki z pokrywką. Tradycyjnie nadzienie stanowi mielona wołowina duszona w sosie (gravy), czasem z dodatkiem cebuli, sera czy grzybów. To ikona australijskiego fast foodu – „ciepłe, ręczne” danie na wynos sprzedawane w piekarniach, na stacjach benzynowych i w barach sportowych. Były premier Nowej Południowej Walii Bob Carr nazwał meat pie „daniem narodowym Australii”​. Statystyczny Australijczyk zjada kilkanaście takich pasztecików rocznie​.	Przekąska / lunch – popularne w całej Australii jako szybki posiłek w biegu. Często spożywane podczas imprez sportowych (np. meczów rugby lub futbolu) i na festynach. Uważane za danie narodowe Australii​.
Pavlova	Beza Pavlova (Pawłowa) to lekki tort bezowy z bitą śmietaną i świeżymi owocami (np. marakują, kiwi, truskawkami). Deser nazwano na cześć rosyjskiej primabaleriny Anny Pawłowej. Australiczycy i Nowozelandczycy od dziesięcioleci spierają się o pochodzenie tego ciasta – obie nacje uważają je za swoje. Jak podaje australijska encyklopedia, historia nie jest jednoznaczna, a Nowozelandczycy twierdzą, że Pavlova została wymyślona u nich​. Niezależnie od genezy, Pawłowa stała się ukochanym deserem w całej Australii. Chrupiąca z zewnątrz, piankowa w środku beza z owocami idealnie pasuje na uroczyste okazje.	Deser świąteczny – serwowana często przy wyjątkowych okazjach: na Boże Narodzenie (które w Australii przypada latem), podczas rodzinnych uroczystości i garden party. Popularna w całym kraju; element rywalizacji kulinarnej z Nową Zelandią.
Lamington	Lamingtony to małe kostki biszkoptowego ciasta oblane czekoladową polewą i obtoczone w wiórkach kokosowych. Czasem przekłada się je warstwą dżemu lub śmietany. Uznawane za ”narodowe ciasto Australii” – są tak popularne, że 21 lipca obchodzi się Narodowy Dzień Lamingtona​. Nazwa deseru upamiętnia lorda Lamingtona, gubernatora stanu Queensland z przełomu XIX i XX w., w którego czasach ponoć pierwszy raz je przygotowano. Do dziś lamingtony cieszą podniebienia podczas przerw na kawę i herbatę.	Deser / wypiek na podwieczorek – klasyczne słodkości serwowane do herbaty lub kawy (afternoon tea). Szczególnie popularne w Queensland (skąd pochodzą), ale znane w całej Australii. Często sprzedawane na kiermaszach dobroczynnych i szkolnych festynach (tzw. lamington drives​).
Anzac Biscuits	Ciastka ANZAC to proste kruche ciastka owsiano-kokosowe z dodatkiem złotego syropu. Ich historia sięga I wojny światowej – wypiekano je na cześć żołnierzy z Korpusu Australijsko-Nowozelandzkiego (ANZAC). Przepis skonstruowano tak, by ciastka długo zachowywały świeżość i mogły przetrwać długą podróż morską do Europy. Do dziś ANZAC biscuits piecze się ku pamięci weteranów, szczególnie w okolicy dnia ANZAC Day. Mają symboliczne znaczenie patriotyczne, a przy tym są po prostu smaczną, chrupiącą przekąską.	Święto narodowe – tradycyjnie wypiekane i spożywane 25 kwietnia w ANZAC Day, gdy Australia i Nowa Zelandia upamiętniają żołnierzy. Poza tym dostępne przez cały rok w sklepach i kawiarniach. To część dziedzictwa kulinarnego z czasów wojny.
Barbecue (Aussie BBQ)	Australijskie barbecue, w skrócie barbie, to nie konkretne danie, lecz cały rytuał grillowania na świeżym powietrzu. Na grillu najczęściej lądują kiełbaski (tzw. “snags”), steki wołowe, kotlety jagnięce, hamburgery, a także owoce morza (np. krewetki – choć Australijczycy mówią na nie prawns, nie shrimps!). BBQ to narodowe hobby – żadna australijska zima nie dorównuje polskiemu latu, więc przez większą część roku można urządzać grille w ogródku, parku czy na plaży. Australijskie barbecue to synonim luzu, dobrej zabawy i integracji. Gospodarz często ogłasza, że “odpala grilla” ( “fire up the barbie”), a goście przynoszą własny alkohol (spotkania typu BYO – bring your own) oraz sałatki lub przekąski do podziału​	Spotkania towarzyskie / grillowanie – popularne weekendowe i świąteczne spotkania w gronie rodziny i znajomych. Szczególnie obchody Australia Day (26 stycznia) i letnie wakacje świąteczne często celebruje się barbecue na plaży lub w ogrodzie. Bezpłatne elektryczne grille w parkach to powszechna infrastruktura. BBQ to ważny element australijskiej kultury życia na luzie.
Chicken Parmigiana (Chicken Parma)	Kurczak parmigiana – w skrócie przez Australijczyków zwany pieszczotliwie “parma” – to panierowana pierś kurczaka zapiekana pod sosem pomidorowym i roztopionym serem, często podawana z frytkami i sałatką. Choć danie ma korzenie włosko-amerykańskie (pochodzi od bakłażanowej parmigiany), to w Australii zadomowiło się na dobre. Dziś uchodzi za klasykę pubowego menu – pub staple, serwowaną w tysiącach egzemplarzy każdego dnia​. Jak żartują niektórzy, “parma” jest dla australijskich barów tym, czym schabowy dla polskich jadłodajni. Soczysty kotlet z ciągnącym się serem stał się kulinarnym symbolem Aussie, podobnie jak flat white w kawiarniach​.	Danie barowe / obiadowe – standard w pubach i bistro na terenie całego kraju, szczególnie popularny na kolację. Często serwowany w promocyjnych zestawach dnia (np. parma night). Ulubiony comfort food wielu Australijczyków, dostępny także w wersji domowej.
Fish and Chips	Ryba z frytkami to spuścizna brytyjska, która świetnie przyjęła się na antypodach. Soczyste filety rybne smażone w złocistej panierce, podawane z grubymi frytkami, zawinięte w papier – to wciąż jeden z najpopularniejszych posiłków typu takeaway. W Australii jako rybę do “fish & chips” często używa się rekina, zwanego lokalnie flake (zwykle gatunek hajsman – gummy shark). Można też spotkać barramundi (cenioną rybę słodkowodną z północy) lub filety białych ryb morskich. Danie uzupełniają obowiązkowo sosy: tatarem, ketchupem lub ocet słodowy. Choć to klasyka rodem z Wysp Brytyjskich, Australijczycy traktują porządne fish’n’chips jako nieodłączny element nadmorskich wypadów i piątkowych kolacji.	Danie barowe / na wynos – tradycyjnie spożywane nad morzem, w nadmorskich miejscowościach, na molach i plażach (często w towarzystwie natrętnych mew!). Popularne także w miastach jako szybki piątkowy obiad na wynos. Danie uniwersalne w całej Australii, szczególnie w regionach przybrzeżnych.
Kangaroo (mięso kangura)	Mięso kangura – niegdyś podstawowe dla rdzennych mieszkańców, dziś dostępne w sklepach i restauracjach jako wyjątkowy lokalny specjał. Kangurze steki czy filety są bardzo chude, bogate w białko i żelazo, o ciemnoczerwonym mięsie i lekko dziczym posmaku. Przyrządza się je krótko (najlepiej medium-rare), by nie stały się twarde. Choć dla niektórych kontrowersyjne (kangur to wszak symbol narodowy na herbie), wielu Australijczyków przekonało się do tego ekologicznego mięsa – populacja kangurów jest duża, a ich kontrolowany odstrzał zapewnia surowiec. Kangurze mięso pojawia się w eleganckich restauracjach (np. stek z kangura z sosem z pieprzu tasmańskiego) oraz w formie burgerów, kiełbasek czy suszonego jerky. Wciąż jednak około połowa Australijczyków nigdy go nie próbowała, traktując raczej jako ciekawostkę.	Dziczyzna / specjał lokalny – dostępny w wybranych restauracjach (fine dining) oraz w sklepach (jako steki, mięso mielone, kabanosy). Częściej spożywany przez koneserów i turystów szukających unikatowych wrażeń. Szczególnie popularne danie na obszarach wiejskich i w turystyce kulinarnej (np. degustacje bush tucker).
Damper	Damper to prosty australijski chleb bushcraftowy, tradycyjnie wypiekany w ognisku. Mąkę pszenną mieszano z wodą (czasem mlekiem) i szczyptą soli, formowano bochenek i pieczono w popiele lub żeliwnym garnku nad żarem. Był podstawą wyżywienia pionierów, drogowców i kowbojów przemierzających outback. Klasyczny damper jest ciężki, sycący i najlepiej smakuje na ciepło, posmarowany masłem, złotym syropem lub Vegemite. Choć dziś mało kto potrzebuje piec chleb w ognisku, damper przetrwał jako element dziedzictwa kulinarnego – chętnie pokazuje się go turystom na outbackowych pokazach, a przepisy na niego trafiają do książek kucharskich.	Tradycja obozowa / outback – historycznie typowy dla buszu i obozów pasterzy, poszukiwaczy złota, drogowców. Współcześnie wypiekany okazjonalnie na biwakach, w skansenach i podczas pokazów outback cooking. Symbol samowystarczalności australijskich pionierów.
Aussie Burger (with The Lot)	Australijski burger “z wszystkim” to lokalna wariacja na temat klasycznego hamburgera. Oprócz wołowej soczystej kotletowej i sera, Aussie burger obowiązkowo zawiera buraka z puszki (ćwikłowego) czyli beetroot – to właśnie ten słodkawy plaster buraczka nadaje unikalny australijski sznyt. Często dodaje się także smażone jajko sadzone, bekon, ananasa i buraczek – taka pełna wersja bywa nazywana ”Burger with the lot”. Całość ledwo mieści się w bułce, tworząc prawdziwą wieżę smaków. Ten specjał narodził się w rodzinnych barach typu fish & chips już kilkadziesiąt lat temu i do dziś jest hitem menu niejednej nadmorskiej budki. Australijczycy mawiają, że bez buraka to nie australijski burger – “beetroot is a must!”.	Street food / fast food – serwowany w barach szybkiej obsługi, zwłaszcza nad morzem i na przedmieściach. Popularny w klasycznych australijskich milk barach i budkach z fish & chips. Często zamawiany latem przy plaży lub na festynach. Symbol lokalnego twistu na amerykański klasyk – w Australii niemal każdy próbował burgera z buraczkiem.

(Uwaga: powyższe dania to tylko wycinek bogatego repertuaru kuchni australijskiej. Warto też wspomnieć o innych specjałach, jak np. emdżejt – pikantne paszteciki mięsne na sposób tasmański, Chiko Roll – australijska wersja sajgonek sprzedawana na meczach, dim sim – chińskie pierożki na głębokim oleju, czy słodkie Tim Tamy – czekoladowe herbatniki. Australijska kuchnia ciągle ewoluuje i czerpie z wielu źródeł.)

Ikoniczne australijskie potrawy, które musisz spróbować

Niektóre dania są tak charakterystyczne, że można je uznać za smakowy podpis kontynentu:

Kuchnia sezonowa i środowiskowa świadomość

Australijczycy to jedni z liderów kuchni zrównoważonej. Lokalne produkty, świeże zioła i warzywa z ekologicznych farm to podstawa wielu dań. Ogromne znaczenie ma tu również sezonowość – letnie owoce mango, figi i arbuz, zimowe bataty i dynia. Coraz częściej mówi się o powrocie do bush tucker, jako świadomej formie wspierania kultury Aborygenów i dbania o różnorodność biologiczną.

Nietypowe ciekawostki z australijskiej kuchni

• W niektórych rejonach Australii można zjeść ciasteczka z mrówkami cytrynowymi – kwaśne i chrupiące.
• Australijskie śniadanie bez avocado toast? Nie istnieje!
• W barach znajdziesz piwa kraftowe warzone z dodatkiem eukaliptusa, a nawet lokalnych kwiatów.
• Kawa? Tylko flat white, wymyślony w Sydney lub Melbourne – trwa debata.

Kuchnia australijska dziś – światowy poziom

Współczesna kuchnia Australii to szefowie kuchni klasy światowej, restauracje z gwiazdkami Michelin (choć w Australii są one oceniane przez inne systemy), i kulinarny eksperyment bez granic. To właśnie tutaj narodził się trend „farm-to-table”, a kawiarnie z brunchami są nie tylko stylowe, ale też pełne innowacji.

Australia to kraj, w którym każdy posiłek to podróż – przez tysiące lat historii, przez kontynenty i smaki, które łączą się na jednym talerzu. Jeśli chcesz poznać świat bez ruszania się z kuchni – zacznij od australijskiego menu.

Ciekawostki kulinarne i kulturowe

Australijskie jedzenie to nie tylko przepisy, ale i barwna otoczka kulturowa – zwyczaje, anegdoty, święta i osobliwości. Oto kilka ciekawostek, które pokazują ducha australijskiej kultury kulinarnej i podejścia do jedzenia z przymrużeniem oka:

• Vegemite – kontrowersyjny skarb narodowy: Ta niepozorna czarna pasta doczekała się nawet własnej piosenki reklamowej, w której australijskie dzieci śpiewały o sobie “happy little Vegemites”. W 2023 r. Vegemite obchodziło 100-lecie wynalezieniaabc.net.au. Po raz pierwszy trafiło na półki w 1924 roku, stworzone przez chemika Cyrila Callistera z resztek drożdży po warzeniu piwaabc.net.au. Początkowo sprzedawało się słabo, ale podczas II wojny światowej zdobyło wielką popularność – gdy zabrakło importowanego Marmite, Vegemite dodawano do racji żołnierskich i wysyłano australijskim oddziałom za granicęabc.net.au. Dziś słoiczek Vegemite znajdziemy niemal w każdym australijskim domu. Wielu obcokrajowców krzywi się na jego smak, ale Australijczycy mają do Vegemite ogromny sentyment i jedzą je na co dzień (kluczem jest cienka warstwa na maśle!). Zabawny fakt: książę Harry dostał kiedyś od fanów spersonalizowany słoik Vegemite z własnym imieniem – czyż to nie dowód, że dla Australijczyków ta pasta to skarb narodowy?
• Narodowe słodkie święto – Lamington Day: Australijczycy mają swoje kulinarne święta. Jedno z najsłodszych to National Lamington Day obchodzony 21 lipca. Tego dnia celebruje się ukochane kostki lamington, urządza konkursy na najlepsze lamingtony, a cukiernie prześcigają się w promocjach. Lamington doczekał się tytułu “national cake of Australia”englishexplorations.check.uni-hamburg.de i rzeczywiście jest powodem do dumy. Co ciekawe, w 2006 roku pewien Australijczyk ustanowił rekord, piekąc lamington ważący ponad 2,5 tysiąca kilogramów! Nie ma to jak świętować narodowe ciasto w wielkim stylu.
• Boże Narodzenie na plaży i na grillu: W Australii święta wypadają w środku lata, co kompletnie zmienia sposób świętowania w porównaniu z tradycjami europejskimi. Zamiast siarczystego mrozu – żar z nieba, a zamiast grzanego wina – zimne piwo z lodówki turystycznej. Wiele rodzin 25 grudnia wyrusza na plażę, by urządzić tam świąteczne barbecue lub piknik. Widok surfera w czapce Mikołaja czy ludzi grających w krykieta na piasku w bożonarodzeniowy poranek nikogo nie dziwi. Media co roku pokazują plaże pełne świętujących w strojach kąpielowychabc.net.au. Tradycyjne dania wigilijne ustępują miejsca krewetkom z grilla, sałatkom z mango i pavlovej na deser. To zupełnie inny, luźny klimat Świąt, który jednak Australijczycy sobie cenią. Oczywiście nie wszyscy spędzają Gwiazdkę na plaży – część rodzin podtrzymuje brytyjski zwyczaj pieczonego indyka czy szynki, ale często taka uczta odbywa się w klimatyzowanym salonie, by uciec przed upałem.
• Kultura kawowa na najwyższym poziomie: Australia, a szczególnie Melbourne, słynie z rewelacyjnej kawy. Melbourne bywa nazywane jedną ze stolic kawy na świecie, a tutejsi bariści uchodzą za prawdziwych artystów. To właśnie w Australii (lub według innych źródeł w Nowej Zelandii) narodził się flat white – kawa z mlekiem podobna do cappuccino, ale mocniejsza i z mniejszą ilością pianki. Australijczycy uwielbiają kawę – piją jej ponad 3 miliardy filiżanek rocznie w kawiarniach i restauracjach. Co ciekawe, światowy gigant Starbucks musiał zamknąć większość swoich kawiarni w Australii, bo przegrał konkurencję z lokalnymi, niezależnymi kafejkami serwującymi wyśmienite espresso, flat white czy long black. Przerwa na kawę to niemal rytuał – w dużych miastach rankiem widać tłumy z tekturowymi kubkami, a w każdej dzielnicy znajdziemy przytulne kawiarnie prowadzone przez pasjonatów. Średnia cena filiżanki flat white to ok. 4–5 dolarów i – jak twierdzą Aussie – są to dobrze wydane pieniądze za najlepszą kawę na świecie. Warto dodać, że Australijczycy wymyślili też “Tim Tam Slam” – zabawny sposób picia kawy lub herbaty przez… ciastko Tim Tam! Odgryza się przeciwległe rogi czekoladowego herbatnika Tim Tam i używa go jak słomki do zassania gorącego napoju, który częściowo rozpuszcza wnętrze ciastka. To popularna biurowa zabawa w porze kawy – spróbuj, jeśli kiedyś będziesz mieć Tim Tamy pod ręką.
• Luźne podejście do alkoholu – BYO: Wiele australijskich restauracji ma zasadę BYO (bring your own), co oznacza, że można przynieść własny alkohol (najczęściej wino) do posiłku, za drobną opłatą tzw. korkowego. Ten zwyczaj powstał z powodu skomplikowanych licencji na sprzedaż alkoholu – łatwiej było pozwolić klientom przynosić swoje trunki. Dziś BYO to norma w tysiącach lokali, zwłaszcza azjatyckich knajpkach. Dzięki temu nawet w eleganckiej restauracji w Sydney możesz delektować się własnym ulubionym winem do kolacji. Australijczycy generalnie podchodzą do kwestii picia na luzie – popularne są grille, na które każdy przynosi własne piwo czy wino, a także tzw. esky culture (od przenośnej lodówki Esky) – czyli zabieranie chłodziarki z napojami na plażę lub piknik.
• “Shrimp on the barbie” – czyli slogan, którego Australijczycy… nie używają: Jedno z najsłynniejszych zdań kojarzonych z Australią – “throw another shrimp on the barbie” (wrzuć krewetkę na grilla) – pochodzi z kampanii reklamowej australijskiej turystyki skierowanej do Amerykanów w latach 80. Aktor Paul Hogan (znany potem z filmu Krokodyl Dundee) w telewizyjnym klipie zachęcał: “I’ll slip an extra shrimp on the barbie for you”. Reklama odniosła ogromny sukces i fraza przeszła do popkultury… tyle że w samej Australii nikt tak nie mówi! Australijczycy prawie nigdy nie używają słowa shrimp (mówią prawn), a hasło zostało wymyślone pod amerykańską publiczność. Dziś “shrimp on the barbie” wywołuje u Australijczyków pobłażliwy uśmiech – to przykład, jak marketing kreuje obraz kraju, który ma się nijak do codziennego języka.
• Sausage sizzle – charytatywna kiełbaska z cebulką: Będąc w Australii, prędzej czy później trafisz na sausage sizzle. To rodzaj prostej grillowej przekąski sprzedawanej na różnego rodzaju zbiórkach i imprezach dobroczynnych – zazwyczaj grillowana kiełbaska podawana na kawałku białego chleba, polana keczupem i musztardą, często z dodatkiem smażonej cebulki. Sausage sizzle organizują harcerze, szkoły, jednostki straży pożarnej czy kluby sportowe, aby zbierać fundusze. Kultowym miejscem sausage sizzle są… sklepy budowlane Bunnings w sobotnie poranki – niemal pod każdym marketem unosi się zapach pieczonych snags, a wolontariusze serwują je klientom za drobną opłatą (np. 2-3 dolary) na szczytny cel. Ta tradycja to coś więcej niż kiełbaska – dla wielu Australijczyków smak chleba nasiąkniętego sosem pomidorowym i soku z cebulki to nostalgiczne wspomnienie szkolnych festynów i lokalnej wspólnoty.
• Australijskie słówka na jedzenie: Australia ma swój unikalny slang, który nie omija też sfery kulinariów. Oto kilka zabawnych aussie slang terms związanych z jedzeniem:
  • brekkie – śniadanie (od breakfast). Np. “Let’s grab some brekkie” – chodźmy na śniadanko.barbie – grill, barbecue. Np. “We’re having a barbie this arvo” – robimy grilla dziś po południu.snag – kiełbaska (szczególnie z grilla).bikkie – herbatnik, ciastko (od biscuit). Stąd też “big bikkies” oznacza duże pieniądze.avo – awokado (Australijczycy uwielbiają skracać słowa – stąd avo na toście).sanga – kanapka (od sandwich). Np. “ham sanga” – kanapka z szynką.Macca’s – McDonald’s (tak pieszczotliwie określa się sieć fast-food; ciekawostka: w Australii oficjalnie zmieniono część szyldów na Macca’s w ramach kampanii z okazji Dnia Australii).coldie – zimne piwko. Np. “Grab a coldie from the esky” – weź zimne piwo z przenośnej lodówki.chook – kurczak (np. “bbq chook” to kurczak z rożna).servo – stacja benzynowa (gdzie kupisz też meat pie i kawę).dog’s eye with dead horse – to już bardzo potocznie i humorystycznie: oznacza… meat pie z sosem pomidorowym! (rymowana slangowa nazwa, dead horse = tomato sauce).
  Jak widać, Australijczycy mają niesamowitą zdolność skracania i ubarwiania języka – warto znać te terminy, by zrozumieć menu w lokalnym barze czy żarty gospodarza grilla.

Ceny i koszt podstawowych produktów

Na koniec kilka słów o orientacyjnych cenach jedzenia w Australii, bo choć to temat rzeka, warto wiedzieć, czego się spodziewać. Australia uchodzi za kraj raczej drogi dla turystów, ale ceny jedzenia bywają zróżnicowane. Przykładowo:

• Posiłek w restauracji średniej klasy kosztuje ok. 20–40 AUD za danie główne​ (w przeliczeniu około 60–120 zł). Oczywiście w eleganckich lokalach w centrum Sydney ceny mogą być dużo wyższe, ale i w pubach czy azjatyckich knajpkach da się najeść poniżej 20 AUD.
• Kawa w kawiarni to wydatek rzędu 4–5 AUD za filiżankę flat white​ (ok. 12–15 zł). Mimo inflacji, Australijczycy wciąż uważają to za rozsądną cenę za wysoką jakość – jak wspomniano, kawa jest narodowym napojem.
• Piwo w pubie (szklanka pinta ok. 425 ml, nazywana schooner) kosztuje około 8–12 AUD (25–35 zł) w zależności od miasta i rodzaju piwa. Lokalne piwa jak VB (Victoria Bitter) czy Carlton Draught są tańsze, piwa kraftowe droższe.
• Fish and chips dla jednej osoby to koszt ~10–15 AUD, zaś meat pie z budki na stacji benzynowej około 4–5 AUD.
• Produkty w sklepach: bochenek chleba ~3 AUD, litr mleka ~1,5 AUD, 1 kg jabłek ~4–5 AUD, 1 kg wołowiny ~15–20 AUD. Australijskie supermarkety oferują bogaty wybór, ale wiele produktów (zwłaszcza przetworzonych) jest droższych niż w Europie, co wynika m.in. z kosztów transportu na daleki kontynent.
• Street food / targi: Na miejskich targowiskach (np. Queen Victoria Market w Melbourne) można znaleźć świeże owoce morza, warzywa i etniczne przekąski w przystępnych cenach – np. sushi roll za 3 AUD, falafel wrap za 8 AUD itp.

Oczywiście powyższe ceny są orientacyjne i mogą się zmieniać. Niemniej, planując kulinarne wojaże po Australii, warto założyć nieco większy budżet niż na przykład w Azji czy Europie Wschodniej. Dobrą wiadomością jest to, że woda kranowa w Australii jest zdatna do picia i bezpłatna – w wielu miejscach publicznych są zdroje z chłodną wodą. A najlepsze rzeczy, jak grill na plaży o zachodzie słońca czy rozmowa przy kawie w lokalnej kawiarence, są bezcenne – i to właśnie one tworzą prawdziwy klimat australijskiej kuchni i gościnności.

Podsumowując, kuchnia australijska łączy w sobie prostotę i egzotykę, historię pionierów i trendy globalnej gastronomii. Znajdziemy w niej brytyjskie korzenie kolonialne (meat pie, roast, fish & chips), wpływy migracyjne (makarony, curry, owoce morza na azjatycki sposób), rdzenne składniki (bush tucker: kangur, makadamia, dzikie przyprawy) oraz lokalne wynalazki (Vegemite, lamington, flat white). Wszystko to doprawione jest na luzie – po australijsku. Jak mawiają mieszkańcy antypodów: “No worries, mate – enjoy your meal!” Smacznego!

Podróżując po Australii, trudno nie zauważyć, jak bardzo tamtejsza kuchnia jest żywym organizmem – rozwijającym się, chłonącym wpływy, ale też z szacunkiem sięgającym do korzeni. Znajdziesz tam smaki buszu, klasyki rodem z Anglii, świeżość Azji i energię słońca, które przypieka każdy kęs na grillu.

To kuchnia, która nie zna granic – dosłownie i kulinarnie.